By Eser uyarlaması olan filmler ya da diziler bende ilk başta bir heyecan yaratsa da, devamında içimi hep bir korku kaplar. Çünkü çok sevilen o esere sadık bir uyarlama izlemek isterim. Dune da benim için o açıdan önemli bir evrendir. Duyurulduğu ilk günden itibaren “temkinli bir umutla” filmi beklemeye başlamıştım. Neyse ki yönetmen Dennis Villeneuve beklentileri boşa çıkarmayarak, bana göre 2021 yılının en başarılı işine imza atmıştı.
Dune, Frank Herbert‘in kaleme aldığı en önemli bilim kurgu eserlerinden birisidir. Kitabın ilk filmi Dune: Part One 2021 yılında izleyicilerle buluştu. Her ne kadar başarılı bir uyarlama olsa da, devam filminden önce bu filmde atlanan ama kitaplarda değinilen önemli olaylardan bu yazıda bahsedeceğim.
Uzak Bir Gelecekte Geçiyor Ama Teknoloji Hala Eski Neden?
Aslında bu sorunun cevabı şu şekilde verilebilir: İnsanlar teknolojinin gelişmesini sınırlıyor. Çünkü filmin geçtiği zaman diliminden yıllar öncesinde Butleryan Cihadı denen önemli bir olay yaşanıyor. Peki nedir bu olay? Yapay zeka o kadar gelişmiş bir noktadadır ki artık insanları esir alacak duruma gelirler. Özgürlükleri ve bağımsızlıkları tehlikeye giren insanlar da makinelere karşı bir ayaklanma başlatıp tüm makineleri yok ederler ve teknoloji ciddi bir gerileme gösterir. Bu yüzden filmde gelişmiş bilgisayar teknolojileri yerine mentatları görürüz.
Mentatlar bu teknoloji yoksunluğunu kapatabilmek için özel olarak eğitilmiş “insan bilgisayar” olarak tarif edilebilir basitçe. Özel bir tür olduklarından çok büyük saygı görürler. Her büyük hanedanlığın önemli mentatları da vardır. Örneğin, filmin başlarında Thufir Hawat‘ın hesaplama yaptığı bir sahneyi görürüz. Aynı bir bilgisayar gibi çok hızlı şekilde bu hesaplamayı yapabilmektedir. Sadece hesaplama da yapmazlar. Danışmanlık, üst düzey tahmin yapabilme gibi yetenekleri de vardır.
Kitaptan Farklı Olan Kısımlar
Bunlardan ilki ve keşke olsa dediğim ilk detay, bir anlatıcı eksiği. Filmin başında Chani bu görevi kısa bir süreliğine üstleniyor ancak. Kitapta her bölümden önce Prenses Irulan‘ınyazdığı şiirler bulunurdu. Bu şiirler gerek o bölüm içinde yaşanacak olaylara ışık tutardı, gerekirse de Paul‘un karakterini tanımamızda bize yardımcı olurdu. Irulan’ın kendisini zaten devam filminde çok önemli yerlerde göreceğiz.
Diğer detay ise beni birazcık rahatsız eden bir değişim. Liet-Kynes‘ın cinsiyet ve karakterinin değişimi. Liet-Kynes kitapta erkek ve aynı zamanda Chani’nin babası. Kendisi yarı fremen sayılsa da aslında imparatorluk için çalışan bir ajan. Bu yüzden filmdekinin aksine Kynes, Paul’a daha mesafeli. Kendisi aynı zamanda Dune gezegeninin ekolojik bir denge yakalamasını ve yaşamın tekrar canlanmasını sağlayan çok büyük bir proje yürütüyordu. Kynes’ın attığı bu adımlar kendisi ölmüş olsa bile ileri kitaplarda ya da filmlerde kendisini zaten ortaya çıkaracak.
Imparator IV. Shaddam’ın Duke Leto ile Derdi Ne?
Filmi izleyip, kitabı okumamış insanların kafasında oluşan en büyük sorulardan birisi de belki bu. Atreides Hanedanlığı bir tuzağın içine çekilmiştir ama neden? Imparator IV. Shaddam kibirli bir adamdır. Duke Leto‘nun popülerliğinin artması çok hoşuna gitmez. Aynı zamanda Leto diğer küçük hanedanlar tarafından da sevilen ve saygı duyulan birisi olmuştur. Bunun yanı sıra Atreides Hanedanlığı ciddi derecede güçlenmiştir ve imparator kendisiyle rekabet edecek bir gücü ortadan kaldırmak ister. Bunun için de Arrakis gezegenini kullanarak, geçmişte sorunlu olan iki hanedanlığı (Harkonnen, Atreides) karşı karşıya getirmeyi amaçlamaktadır.
Shaddam, Baron Harkonnen ile gizlice anlaşarak ona imparatorluk askerleri olan Sardaukarları vermektedir. Arrakis gezegenini Atreides hanedanlığına da vererek, güçlenmiş Harkonnenler ile Atreides’i savaştırmayı amaçlamıştır. İmparatorun çıkarı ise, Arrakis’i daha önce yönetmiş olan Harkonnenlara bırakarak melanj baharatının kontrolünü güvenli bir şekilde elde etmektir.
Peki Melanj Baharatı Neden Bu Kadar Önemli?
Baharat, Dune evrenindeki en önemli madde desek yanlış olmaz sanırım. Onu bu kadar eşsiz ve değerli yapan şey ise koca evrende sadece Arrakis gezegeninden çıkarılabiliyor olması. Burada baharatın her kültür ve her insan için ayrı ayrı önemi var aslında. İlki, filmde de etkisini en net şekilde gördüğümüz; mavi göz, insan ömrünü uzatma ve zihinsel yetenekleri arttırma. Bene Geseritler baharatı zihin kontrolünü sağlayan ses güçlerini kullanmak için kullanırlar. Fremenler için de baharatın çok kutsal bir yeri vardır. Fremenlerin kutsal olarak gördükleri Muad’Dib‘in (Paul Atreides) doğumu ve yaşantısı hakkında kehanetleri de taşır.
Aynı zamanda baharat kontrolünü elinde bulundurmak güç göstergesi ve zenginlik de demek. İmparatorluğun da bu kadar büyük bir zenginliği kolay bir şekilde Atreides Hanedanlığına vermesini beklememeliyiz zaten.
İşin ticari boyutunu belirleyen, kimseye bağlı olmayan Uzay Loncası denen bir organizasyon vardır. Bu organizasyon gerek baharatın fiyatlamasıyla gerek de yıldızlararası yolculuğu sağlamada önemli bir konumdadırlar. Yıldızlararası seyahat ancak Uzay Loncasına bağlı Navigator denen canlılar sayesinde gerçekleşir. Baharat ise bu canlıların yeteneklerini açığa çıkarmasını sağlar. Uzay Loncası aynı zamanda taşınan malların ve insanların da güvenliğini de sağlarlar.
Poyraz Akyol’un tüm yazılarına ulaşmak için buraya tıklayınız.
Comments