By Christopher Andrews’ün ilk uzun metraj filmi Hepsini Alaşağı Et dünya prömiyerini 49. Toronto Uluslararası Film Festivali’nde yaptı. Türkiye’de ise ilk kez 60. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde gösterildi. Ülkemizde çok daha geniş bir izleyici kitlesine ulaşabilmek için 28 Mart’ta MUBI’de gösterime girecek.
Film özellikle İrlanda taşrasında geçmesiyle büyük oranda otobiyografik özellikler taşıyor. Yönetmen Andrews, birkaç farklı küçük hikâyeyi birleştirip melez bir hikâye çıkardığını Arakat Mag ile yaptığı özel röportajda belirtiyor.
Sinema tarihi daha ilk filmiyle neler yapabileceğini hızlıca gösterebilen yönetmenlerle doludur. Bunlardan ilk aklıma gelen David Lynch’dir. Henüz ilk filmi Eraserhead ile yıllar içerisinde nasıl bir filmografi şekillendireceği belliydi. Bu yönetmenlere Orson Welles, François Truffaut, Ari Aster veya Quentin Tarantino gibi isimleri de ekleyebiliriz. Bu isimler kadar iyi bir kariyere sahip olabilir mi bunu zaman gösterecek ama henüz ilk filmiyle dikkat çeken bir yönetmenimiz daha var: Christopher Andrews.
Bu inceleme yazısı HEPSİNİ ALAŞAĞI ET (Bring Them Down) filmi hakkında spoiler içerebilir.
Küçük Aileler, Büyük Gerilimler
Hepsini Alaşağı Et İrlanda’nın kırsalında geçen bir intikam hikâyesi. Filmin özellikle taşra ile kurduğu ilişki bu intikam hikâyesini oldukça iyi bir gerilime de dönüştürüyor. Bu gerilimi de henüz ilk sahnesinden hissediyoruz. Film İrlanda’da bulunan bir ormanda bir araba yolculuğuyla başlar. Virajlı yollarda giden arabada iki kadın bir de adam vardır. Kısa bir süre sonra bu araba kaza yapar ve kadınlardan biri ölür. Diğer kadın yaralanırken adama ise hiçbir şey olmaz. Bu adam film boyunca çok az konuşan Michael’dır (Christopher Abbott). Kaza yapan arabadan sağ çıkan kadın Michael’ın kız arkadaşı Caroline’dir (Nora-Jane Noon) ve kısa bir süre sonra yakınlarda yaşayan Gary (Paul Ready) isimli bir adamla evlenir. Bu iki oyuncunun kenara çekilmesiyle hikâye Michael üzerine kurulur.
Sert mizaçlı babası Ray (Colm Meaney) ile yaşayan Michael ailesinin nesiller boyunca işlettiği koyun çiftliğini ayakta tutmaya çalışır. Kısa bir süre sonra da kendini yakındaki başka bir çiftçi ailesiyle uzun süredir devam eden bir toprak anlaşmazlığının içinde bulur. Bu sahnelerde kahramanımızın ne kadar özne olup olamadığını görürüz. Çünkü özellikle çok sert bir baba ile beraber yaşaması onu çoğu zaman “ikinci adam” yapar. Her ne kadar hikâyenin ortasında bulunsa da hiç evinden çıkmayan babasının gölgesinde kalır.
Filmin ikinci ayağı olan diğer ailede ise Jack (Barry Keoghan) isimli genç bir adam ve onun babası olan Gary vardır. Filmin temel çatışması, bu iki aile arasındaki husumetin giderek tırmanmasıyla şekilleniyor. Jack, Michael’ın karşısında dururken, aralarındaki çatışma giderek kişisel bir intikam hikâyesine evriliyor. Michael, ailesini koruma içgüdüsüyle hareket ederken, zamanla şiddetin kendi içinde nasıl bir dönüşüme yol açtığını keşfediyor.
Şiddetin Her Türlüsü
Hepsini Alaşağı Et filminde en öne çıkan tema şiddet. Bunu da birçok farklı şekilde görüyoruz. Bazen insan-hayvan ilişkisi üzerinden bazen silahlarla bazen de yapılan kazalarla. Film özellikle doğanın sert koşulları ve insan doğasındaki şiddet arasındaki paralellikleri ustalıkla işliyor.
Şiddete hizmet eden bir diğer önemli unsur da diyaloglar. Az ama dolu diyalogların olduğu bir film Hepsini Alaşağı Et. Etkileyici karşılıklı konuşmalar adeta karakterlerin birbirleriyle olan kavgası gibi.
Filmin en çarpıcı ve rahatsız edici sahneleri ise şüphesiz Michael’ın koyunlarının başına gelen vahşi olayları keşfetmesiyle başlıyor. Michael sabahın erken saatlerinde, çiftliğin etrafında dolaşırken koyunlarını bacakları kesilmiş bir halde buluyor. Hayvanlar ya ölmüş ya da ağır yaralanmış bir şekilde yerde yatıyor. Bu sahne, yalnızca fiziksel bir kaybı değil, aynı zamanda Michael’ın hayatına yönelen tehdidin ilk somut işareti. Koyunların öldürülmeyip sadece bacaklarının kesilmesini ise Michael’ın hayatındaki gerilimin kolay kolay son bulmayacağına işaret ettiğini düşünüyorum.
Film boyunca bu korkunç olayın failinin kim olduğunu öğrenemiyoruz. Ancak Michael karşı ailenin bunu yaptığını düşünüyor. Bir hayvanın öldürülmesi/yaralanması ve bunun failinin bulunamaması hikâyesi bana Emin Alper’in Tepenin Ardı filmini anımsattı. Orada da baba-oğul ilişkisi vardı ve bazı hayvanlar öldürülüyordu. Bu hayvanların ölümünden ise tepenin ardında yaşayan insanlar sorumlu tutuluyor, onlardan şüpheleniliyordu. Her iki filmde de bir “öteki” inşa ediliyor ve seyirci hikâyenin başkahramanı ile özdeşleşmeye zorlanıyor. Ancak bu özdeşleşme o kadar kolay değil, çünkü seyirci failden o kadar emin olamıyor. Ayrıca her iki filmin de yönetmeninin ilk filmi olduğunu unutmamak gerek. Her iki yönetmen de kendi bildikleri taşralarda benzer temaları işliyor.
Neredeyse Modern Bir Western
Seyirci olarak zaman zaman bazı filmlerin başka bazı filmlere hatta bazı türlere işaret ettiğini hissederiz. Kendi adıma Hepsini Alaşağı Et’i izlerken tipik bir western olduğunu hissettim. Elbette westernin neredeyse hiçbir unsurunu barındırmıyor. Fakat başkahraman Michael’ın tastamam bir “kovboy” olduğunu söylemek de güç değil. Hatta filmi izledikten sonra yönetmeninin Arakat Mag ile yaptığı röportajı okurken de bu durum karşıma çıkınca mutlu oldum. Çünkü bu röportajda yönetmen Andrews de bulduğu hikayenin kahramanının bir western figürü gibi olduğunu hissettiğini söylüyor.
Yazının bu kısmında western türünden ve kovboy karakterinden biraz bahsetmek gerekiyor diye düşünüyorum. Western film türleri içerisinde kurucu türdür ve neredeyse sinemanın kendisiyle yaşıttır. Daha çok Amerika’nın çorak topraklarında yaşanan olayları anlatır. Bu olaylar da bazen bir demiryolu inşası bazen bir tren soygunu bazen de kovboyların bir sığır sürüsünü korumaya çalışması olur. Zaten kovboyların kendisi sığır çobanlarıdır. Fakat sinema tarihi içerisinde mitleşmiş bir kahramana dönüşmüştür. Kovboylar genellikle beyazları Amerika yerlilerinden koruyan kahramanlardır. İri yarı yapıları, ağızlarında sigaraları ve bellerinde tabancalarıyla çölün ortasında yaşarlar ve bu şekilde hayata tutunurlar.
Bu bilgiler doğrultusunda filme tekrar baktığımızda Michael’ın da modern bir kovboy olduğunu söyleyebiliriz. Sonuçta o da zaman zaman elinde tüfekle gezinen, sessiz, koyunlarını ve ailesini korumaya çalışan bir karakter. Michael’ın da tıpkı kovboylar gibi film içerisinde mitleşmiş bir karaktere dönüştüğünü söyleyebiliriz. Yanlış anlaşılmak istemem filme western, Michael’a da kovboy demiyorum ama filmin sanki westernin bir uzantısı olduğunu söylüyorum.
Harika Oyunculuklar
Hepsini Alaşağı Et çoğu yönetmenin ilk filminde olduğu gibi az sayıda oyuncunun olduğu bir film. Fakat oyuncu sayısının azlığı aslında filmin avantajı. Hikâyenin ana kahramanı Michael’ı canlandıran Christopher Abbott filmin başından sonuna istikrarlı bir oyunculuk gösteriyor. Genellikle içine kapanık ve travmalarla dolu bir karakteri çok iyi canlandırıyor. Sessiz ve gizemli yapısı seyirciyi ona karşı meraklandırıyor. Özellikle babasıyla olan ilişkisinde yazının hemen başında bahsettiğim özne olma durumunu sorgulatıyor. Bazen özne bazen de silik bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Eline aldığı tüfeği kullanamadığı sahne bunun en bariz örneği.
Michael’ın babası Ray’i canlandıran Colm Meaney ise hikâyeye bambaşka bir heyecan katıyor. Bu karakteri neredeyse her zaman evindeki masada hatta aynı şekilde görüyoruz. Fakat olaylara etkisi azımsanacak gibi değil. Oğlunu yönlendirmesi ve bunu da öfkeli bir yüzle yapması ona kayıtsız kalamamamıza sebep oluyor. Hikâyeye “ana” ailenin “yan” karakteri olarak çok iyi katkı yapıyor.
Benim filmdeki favori oyuncum ise Barry Keoghan. Kendisi özellikle bağımsız filmlerde aldığı yan rollerle o kadar iyi işler çıkarıyor ki neredeyse başrolden rol çalıyor. Bunun en belirgin örneği yine bir başka MUBI sunumu olan Bird ve The Banshees of Inisherin filmlerindeki rolleridir. Bu filmlerde de daha çok yan karakter olarak rol alıp akılda kalır performanslar göstermiş birisi. Bu filmde de yine oldukça öne çıkan bir karakter inşa ediyor. Film belirgin bir şekilde olmasa da hissedilir bir şekilde iki epizottan oluşuyor. Tam ortasında ekranın kararıp birkaç saniye sonra yeniden açıldığını görüyoruz ve bu ikinci yarıda olayları daha çok Barry Keoghan’ın canlandırdığı Jack karakteri üzerinden izliyoruz. İşte filmin bu bölümünde Jack hem kendi içinde hem de Michael ile büyük çatışmalara giriyor. Bunu da Barry Keoghan ustalıkla yapıyor.
Karanlık ve Soğuk Görüntüler
Bir yönetmen filminin konusu ile sinematografisini uyumlu tutmak zorunda değildir. Bu konuda hemen yukarıda da adını geçirdiğim için The Banshees of Inisherin filmini örnek verebilirim. Film, konusu son derece bohem olmasına rağmen sinematografik açıdan gayet sıcak bir filmdi. O sıcaklığı da içindeki minimalist komedi ile dengeliyordu. Fakat Hepsini Alaşağı Et hem bohem hem de bohemliğine hizmet eden karanlık bir film.
Görüntü yönetmeni Nick Cooke kamerasını zaman zaman hareketli kullanıyor. Özellikle araba içi sahnelerde kullanılan çerçeveler karakterlerle özdeşleşmemizi ve kazayı içselleştirmemizi sağlıyor. Ancak bununla da kalmıyor. Zaman zaman uzağa kurduğu kamerası ile olaylara biraz daha mesafeli yaklaşmamızı istiyor.
Filmin rengine geldiğimizde ise ya akşam sahneleri kullanılıyor ya da mavinin gökyüzünde doygun olduğu saatler tercih ediliyor. Hikayedeki gerilim renk paletindeki soğuk renklerle destekleniyor. Bu da yukarıda bahsettiğim The Banshees of Inisherin’in aksine uygulanan bir yöntem.
Kurgusal açıdan lineer bir hikâye izlesek de bazı sahnelerde kısa kısa geçmişe gidiyoruz. Özellikle filmin ikinci epizotunda hikâyenin Jack’in üzerinden anlatılabilmesi için filmde gördüğümüz bir kazayı tekrar izliyoruz. Bu açıdan kurgusal açıdan da iyi bir film izlediğimizi söylemem gerek. Kurgucu George Cragg filmin ritmini bozmadan filmin sonunu getirmeyi biliyor.
Umut Veren Bir İlk Film
Yazının başında bazı yönetmenleri çıkış yapan ilk filmleriyle birlikte anmıştım. Bu yönetmenlerin içerisine Christopher Andrews’ü de eklemek için henüz erken. Fakat ilk filmine baktığımızda umut veren bir yönetmen olduğunu ve iyi bir filmografi inşa edebileceğinin mümkün olduğunu söylemem gerek.
Konusu ya konuyu ele aldığı mekânı ne olursa olsun Andrews’ün bu şekilde karanlık filmler çekmeye devam etmesi gerektiğini düşünüyorum. Bunu anlatmak için de taşra seçiminin ilk film için iyi bir tercih olduğunu düşünüyorum. Çünkü taşra nerenin taşrası olursa olsun çoğu zaman karanlık, bohem ve iç sıkıntısı yaratan bir mekândır.
Hepsini Alaşağı Et konusu, konusunu minimalist bir şekilde işleyişi, tutturduğu gerilimi ve bu gerilimi son anına kadar götürmesiyle iyi diyebileceğim bir film. Özellikle bağımsız filmler izlemeyi sevenlerin muhakkak izlemesi gerektiğini düşündüğüm de bir film.
Can Ahmet Çelik‘ın diğer yazılarına bakmak için buraya tıklayınız.
Daha fazlası için bizi Youtube, Twitter ve Instagram aracılığıyla takip edebilirsiniz.
Yorumlar